Vợ hôn mê, chồng có được bán tài sản chung?

 Hỏi:

Vợ tôi bị tai biến, hiện sống thực vật không còn biết gì. Tôi muốn bán một mảnh đất đứng tên vợ chồng tôi để lấy tiền chăm sóc, chữa bệnh cho cô ấy. Xin hỏi phải làm những thủ tục gì?

Đặng Văn Thành

Trả lời:

Theo Điều 22 Bộ luật dân sự năm 2005, "khi một người do bị bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi của mình thì theo yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan, toà án ra quyết định tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự trên cơ sở kết luận của tổ chức giám định… Giao dịch dân sự của người mất năng lực hành vi dân sự phải do người đại diện theo pháp luật xác lập, thực hiện”.

Như vậy, do vợ bạn bị bệnh đến mức không có khả năng điều khiển được hành vi (không thể tự mình đứng ra thực hiện các giao dịch dân sự được), theo quy định tại Điều 22, nếu muốn bán đất và các tài sản khác, bạn cần nộp đơn lên tòa án yêu cầu ra quyết định tuyên bố vợ bạn bị mất năng lực hành vi dân sự. Cụ thể bạn cần phải thực hiện thủ tục theo các quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2004, sửa đổi bổ sung năm 2011.

Điều 319 Bộ luật Tố tụng dân sự quy định về đơn yêu cầu gồm:

- Đơn yêu cầu toà án tuyên bố một người mất năng lực hành vi dân sự;

- Kèm theo đơn yêu cầu của người mất năng lực hành vi dân sự phải có kết luận của cơ quan chuyên môn và các chứng cứ khác để chứng minh người đó bị bệnh tâm thần hoặc mắc các bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi của mình.

Theo quy định trên, trước khi gửi đơn yêu cầu toà án tuyên bố vợ bạn mất năng lực hành vi dân sự, bạn cần phải làm đơn và chuẩn bị các hồ sơ giấy tờ (như giấy nhập viện, hồ sơ bệnh án, đơn thuốc, các kết luận của bác sĩ,….) để gửi lên cơ quan giám định. Sau khi kiểm tra và xác nhận đủ cơ sở thì cơ quan giám định tư pháp sẽ ra kết luận. Sau đó, bạn gửi đơn lên toà án cấp quận/huyện (nơi vợ chồng bạn sinh sống, thường trú) để toà án ra quyết định tuyên bố vợ bạn mất năng lực hành vi dân sự.

Trong trường hợp tổ chức giám định y khoa ở địa phương nơi bạn cư trú không tiếp nhận đề nghị giám định, bạn có thể nộp đơn (và các giấy tờ chứng minh tình trạng bệnh tật của vợ bạn) đến tòa án, đề nghị thụ lý và ra quyết định trưng cầu giám định.

Điều 62 Bộ luật Dân sự năm 2005 quy định "trường hợp vợ mất năng lực hành vi dân sự thì chồng là người giám hộ". Như vậy, bạn sẽ là người giám hộ đương nhiên cho vợ bạn. Khi đó, theo quy định tại Điều 68, bạn có quyền đại diện cho người được giám hộ (tức vợ bạn) trong việc xác lập, thực hiện các giao dịch dân sự.

Để người giám hộ (tức là bạn) tiến hành các giao dịch dân sự một cách hợp pháp đối với tài sản của người được giám hộ (vợ bạn) cần phải có người giám sát người giám hộ. Theo quy định tại khoản 1 Điều 59 Bộ luật Dân sự 2005, “người thân thích của người được giám hộ có trách nhiệm cử người đại diện làm người giám sát việc giám hộ... Người thân thích của người được giám hộ là vợ, chồng, cha, mẹ, con của người được giám hộ…”. Nghĩa là, trong trường hợp này gia đình bạn phải cử người đại diện làm người giám sát việc giám hộ, người giám sát việc giám hộ phải là người có năng lực hành vi dân sự đầy đủ. Trong hợp đồng mua bán đất ngoài chữ ký của bạn ra còn phải có cả chữ ký của người giám sát việc giám hộ nữa.

Như vậy, để bán được mảnh đất thuộc quyền sử dụng chung của vợ chồng, bạn phải thực hiện những công việc sau đây:

- Thứ nhất, nộp đơn lên tòa án yêu cầu Tòa án ra quyết định tuyên bố vợ bạn bị mất năng lực hành vi dân sự.

- Thứ hai, làm thủ tục đăng ký giám hộ bằng cách làm đơn yêu cầu đăng ký việc giám hộ đương nhiên (theo mẫu) nộp tại UBND xã, phường, thị trấn. Khi làm thủ tục cần nộp các tài liệu sau:

     + Giấy khai sinh của người giám hộ;

     + Sổ hộ khẩu gia đình của người giám hộ;

     + Chứng minh nhân dân của ngườigiám hộ;

- Thứ ba, gia đình bạn phải cử người đại diện làm người giám sát việc giám hộ.
Sau khi thực hiện các công việc trên, bạn mới có thể làm thủ tục chuyển nhượng quyền sử dụng đất tại cơ quan công chứng theo quy định chung.